Sarili
Sa unang sampung kabanata pa lamang ay nakikita na natin ang iba’t ibang nangyari sa Pilipinas noong panahon ng Kastila. Sa pagkakabasa ko ng libro ay nakita ko ang iba’t mga realisasyon tungkol sa ating kultura. Una, nakita ko kung gaano ako kaswerte na hindi ako nabubuhay sa mga mahihirap na panahon gaya nang pinagdaanan ng mga Pilipino dati. Ako ay nabubuhay nang may edukasyon, pagkain, at iba pa. Pag ikukumpara ito sa dati, napakalaki ng pinagbago sa loob ng ilang daang taon. Natuto akong magpasalamat sa mga biyayang binigay sa akin. Natuto rin akong maging apresyatibo sa aking kultura na nakita ko na nagbago sa panahon. Napakaraming pinagdaanan ng bayan na ito at nakikita ko na talagang napakalaki ng pagkakaiba nito, di gaya ng dati.
Lipunan
Sa El Fili, talagang nakikita natin ang iba’t ibang pangangabuso at problema na hinaharap ng bawa’t Pilipino. Ang sarili nilang lipunan ang nagbibigay sa kanila ng problema. Nakita natin ang opresyon na ginawa nila kahit sa mga taong nananahimik kagaya ni Kabesang Tales. Nakita natin kung paano inimpluensiyahan ng Simbahan at prayle ang mga Pilipino. Ang mga ito ay kung titignan natin ngayon ay maling mali sa modernong pinapaniwalaan natin. Makikita natin na ang simbahan mismo ang tumutulong sa mga Kastila para gumawa ng pangangabuso sa atin (kagaya nang korporasyon na kumuha ng lupa ni Tales). Napakalaki ng hindi pagkakapantay ng mga Kastila sa Pilipino at ito ay isang malaking isyu na naipakita sa El Fili.
Bansa
Sa tingin ko ay malaki ang relasyon ng nangyayari sa Pilipinas sa nangyayari sa lipunan. Dahil wala masyado lumalaban sa mga Kastila, lalong walang nararating ang gobyerno. Makikita natin ang mga simbolo sa unang Kabanata tungkol sa Bapor Tabo. Ipinakita dito na paikot-ikot ang gobyerno at walang layunin ito. Ipinakita rin dito ang isyu na talagang mas mataas ang mga Kastila sa mga Pilipino, kahit kung tutuusin ay talagang kaya naman natin silang labanan. Sinabi dito na kahit ang mga Kastila ang nasisiyahan, ang mga Pilipino naman ang gumagawa ng trabaho at napakadaya nito para sa kababayan natin. Ang resulto ng iba’t ibang mga problemang ito ay ang hindi pag-uunlad ng ating bansa.
sonson619 